Het belang van kleurenpsychologie in het interieur

Wat is kleurenpsychologie?

Wat voelt u als u een ruimte binnenkomt? Wordt u overspoeld door een gevoel van kalmte? Voelt u zich energiek en klaar om uw dag aan te vatten? Of merkt u dat er spanning door uw lichaam sluipt en dat u alleen maar wilt ontsnappen aan uw omgeving? Interieurontwerp bepaalt de sfeer in een kamer, en een van de elementen die ‘de toon helpen zetten’ is kleur. Dat wordt kleurenpsychologie genoemd.

De invloed of ‘psychologie van kleuren’ wordt al honderden jaren bestudeerd. Kleur is de uiting van hoe onze hersenen en ons gezichtsvermogen verschillende golflengtes van licht waarnemen. Dit spectrum loopt van kortere golflengtes (blauwe of paarse kleuren) tot langere golflengtes (rode kleuren). Met andere woorden, het is wat algemeen bekend staat als een regenboog van kleuren. De wetenschap van kleur heeft grote vooruitgang geboekt dankzij experimenten van Isaac Newton in de 17e eeuw, die resulteerden in de eerste kleurencirkel, en later door Johann Wolfgang von Goethe, die in 1810 zijn baanbrekende ‘Kleurenleer’ publiceerde. Zijn werk was het eerste waarin de psychologische effecten van kleuren en hun invloed op menselijke emoties diepgaand werden onderzocht.

Invloed op stemming en levensstijl

Kleurentheorie beperkt zich niet tot interieurontwerp. Het is van toepassing op beeldende kunst zoals schilderen en fotografie, reclame en branding, mode, schoonheid, industrieel ontwerp en vele andere gebieden. Het speelt zelfs een rol in brede culturele trends - denk maar aan hoe de saaie olijven, grijzen en neutralen van de mode en het design uit de Tweede Wereldoorlog plaats maakten voor pastels in de welvarende jaren 1950, die vervolgens evolueerden naar levendige neonkleuren in de psychedelische jaren 1960. In die gevallen werden de populaire tinten van die tijd bepaald door de stemming van de natie. Maar het is belangrijk om de betekenis van kleuren in het interieurontwerp te begrijpen omdat we zoveel tijd in onze huizen doorbrengen en de sfeer die we daar creëren een enorme invloed heeft op onze dagelijkse stemming en levensstijlh. Het heeft ook invloed op mensen die bij ons binnenkomen: het kan een welkome plek zijn of net een plek die koud of chaotisch is. Wat zegt uw huis over u? Veel heeft te maken met kleur.

Kleureigenschappen

De psychologie van kamerkleuren is echter complexer dan alleen wat een kleur betekent. Er zijn namelijk verschillende kleureigenschappen die ook gemanipuleerd kunnen worden om specifieke stemmingen en gevoelens op te roepen. Kleur heeft veel kenmerken die de stemming die ze creëert drastisch kunnen veranderen. De meest voorkomende kleur- of kleurtintkenmerken waarmee rekening moet worden gehouden bij het creëren van een interieurpalet zijn:

• Tint: neem een basistint en voeg er wat wit aan toe, en u krijgt een andere tint. Een rijk, sensueel paars verandert in een rustig, sereen lavendel wanneer er wit bij wordt gemengd. Over het algemeen kunnen pastelkleuren een vintage of kinderlijk gevoel geven en worden ze vaak gebruikt in kinderkamers; ze doen het ook goed in huizen met oudere, klassieke bouwstijlen. Ze kunnen een kamer ook ruimer doen aanvoelen, en door ze te combineren met witte accenten creëert men een tijdloze look.
• Schaduw: omgekeerd is schaduw wat u krijgt door zwart aan een kleur toe te voegen. Lichtgrijs krijgt een aardsere uitstraling als het donkerder wordt, terwijl een beetje zwart een aquablauw kan veranderen in een diepe oceaanachtige kleur. Schakeringen worden vaak gecombineerd met neutrale of lichtere kleuren die voor evenwicht zorgen en voorkomen dat de donkere tint een kamer overheerst.
• Toon: dit is bijna een middenweg tussen schaduw en tint, omdat grijs aan een tint wordt toegevoegd om een toon te creëren. Dit is vooral nuttig wanneer u de levendigheid van een te heldere kleur zoals paars of oranje wilt verminderen en een zachtere tint wilt creëren.
• Waarde: deze eigenschap verwijst naar hoeveel licht een kleur heeft (ook LRW of lichtreflectiewaarde genoemd). Hoe lichter de kleur, hoe hoger de waarde. Op dit spectrum staat zwart aan de lage kant en wit aan de hoge kant, met kleuren die tussen deze twee in liggen. Waarde is belangrijk in de kleurenpsychologie van het interieurontwerp omdat men kleuren met verschillende waarden selecteret  voor een harmonieus contrast.
• Verzadiging: hoe rijk is een kleur? Dat hangt voor een groot deel af van de verzadigingsgraad. Diep verzadigde kleuren vallen op en zien er gedurfder uit in vergelijking met kleuren die lichter zijn in verzadiging en bleker kunnen lijken in fel licht.
• Chroma: wanneer iemand zegt dat iets ‘echt rood’ is, verwijst men naar het chroma ervan. Wanneer een kleur in zijn puurste staat is, zonder enige tint, toon of schaduw die is toegevoegd, heeft hij een hoog chroma-niveau.

Ontwerpen met kleur

Het eerste wat de kleurconsulent moet doen, is nadenken over wat voor sfeer de klant wil creëren in de kamer. Is het een slaapkamer waar men zich rustig en uitgerust wilt voelen? Of een eetkamer waar levendige familiemaaltijden en etentjes worden gehouden? Er moet ook rekening worden gehouden met de hoeveelheid ruimte die beschikbaar is om mee te werken, het meubilair dat in de kamer aanwezig is en de lichtbronnen die er zijn. Deze kunnen allemaal helpen bij het bepalen van de kleuren en stemmingen in de kamer.

Het kleurenwiel

Interieurontwerpers maken meestal gebruik van een 12-delig kleurenwiel, dat bestaat uit de drie primaire kleuren (rood/geel/blauw), de drie secundaire kleuren (oranje, violet, groen) en zes tertiaire kleuren die combinaties zijn van primaire en secundaire kleuren zoals rood-paars en blauw-groen. Als men een specifieke kleur in gedachten hebt, kunt deze op verschillende manieren benaderd worden. Voorbeeld: blauw is de keuze voor de woonkamer. Eén optie is om een monochroom ontwerp te gebruiken, waarbij men blauw neemt en de tint-, toon- en schaduwtinten (door het te mengen met respectievelijk wit, grijs en zwart) gebruikt om een samenhangende look te creëren. Gebruik een neutrale kleur (zoals beige), zwart of wit als accentkleur. Een andere manier om blauw te gebruiken is om het te combineren met zijn complementaire kleur. Om dat te vinden, hoeft men alleen maar te kijken naar de kleur tegenover blauw op het kleurenwiel en dat is oranje. Neutrale kleuren zijn dan weer een noodzakelijk derde element in complementaire kleurenparen als een visuele rustplaats voor het oog. Anders kan te veel kleur overweldigend zijn.

Analoog kleurenschema

Als we echt met kleur willen spelen, kan een analoog kleurenschema het beste werken. Hierbij gebruiken we twee tot zes kleuren die naast elkaar liggen op het kleurenwiel. Als we een warme ruimte willen creëren, gebruiken we dan geel met geelgroen en geeloranje. We kunnen ook een driekleurig ontwerp gebruiken, waarbij drie kleuren worden gebruikt die gelijkmatig uit elkaar liggen en in een driehoek op het kleurenwiel staan.

Wanneer u verschillende kleuren en combinaties overweegt, houd er dan rekening mee dat hun eigenschappen ook belangrijk zijn. Identieke chroma- en verzadigingsniveaus voorkopen visuele dissonantie.

Vergeet de raambekleding niet

Eenmaal het kleurenschema is gekozen, gaan we uitzoeken hoe we dat in de kamer tot leven kunnen brengen. Verf, behang, textiel, meubels, vloerbedekking en decoraties kunnen allemaal kleur brengen in het interieurontwerp. Vergeet ook de raambekleding niet, die een cruciale rol kan spelen in de esthetiek van een kamer. Vloeiende, elegante gordijnen zijn een goede manier om een complementaire of driekleurige accentkleur aan een kamer toe te voegen, terwijl eigentijdse rolgordijnen of houten of imitatiehouten tinten een andere manier kunnen zijn om een neutrale tint aan een kamer toe te voegen.