Werken op hoogte: zorg dat de veiligheid gewaarborgd is

Uit de bepalingen leren we dat de werkgever, rekening houdend met de risicoanalyse, maatregelen moet treffen zodat werknemers tijdelijke werkzaamheden op hoogte onder optimale voorwaarden uit kunnen voeren. Dat wordt opgesplitst in zowel materiële als organisatorische maatregelen.

Preventiemaatregelen

De werkgever moet ervoor zorgen dat de uitvoering van de werkzaamheden onder ‘passende ergonomische omstandigheden’ kan gebeuren. In de eerste plaats slaat dat op de werkvloer die dusdanig moet ‘ontworpen, geïnstalleerd en uitgerust’ zijn dat de veiligheid wordt gewaarborgd en dat doorgang mogelijk is zonder gevaar. De afmetingen, eigenschappen en kenmerken van het arbeidsmiddel (lees: ladder, steiger) moet geschikt zijn voor de werkzaamheden en aangepast aan de voorzienbare belastingen. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met de frequentie van het verkeer, van de te bereiken hoogte en van de gebruiksduur. Het gekozen toegangsmiddel moet de mogelijkheid van ontruiming bij dreigend gevaar bieden. Bovendien mag het overstappen naar platformen, vloeren of loopbruggen (en omgekeerd) geen bijkomende risico's op vallen opleveren. In die optiek moet de werkgever beveiligingsmiddelen voorzien, waarbij voorrang wordt gegeven aan collectieve beschermingsmaatregelen boven persoonlijke beschermingsmaatregelen. Het is logisch dat die beveiligingsmiddelen vallen van hoogte moeten voorkomen of dat in het slechtste geval een eventuele val wordt gestopt, zodanig dat letsel bij werknemers wordt voorkomen. Als om welke reden dan ook een collectief beveiligingsmiddel tijdelijk wordt verwijderd, moet worden gezorgd voor doeltreffende vervangende veiligheidsvoorzieningen.

Vanuit organisatorisch standpunt is het vanzelfsprekend dat tijdelijke werkzaamheden op hoogte alleen worden uitgevoerd wanneer de weersomstandigheden de veiligheid en de gezondheid van de werknemers niet in gevaar brengen.

Waarborgen van stabiliteit

Het gebruik van ladders, trapladders en platformladders als werkpost op hoogte mag alleen worden toegestaan als het gebruik van andere, veiliger arbeidsmiddelen niet verantwoord is. De hulpmiddelen moeten worden geplaatst met het oog op het waarborgen van stabiliteit bij de toegang en tijdens het gebruik ervan. Sporten of trappen moeten horizontaal blijven. Werknemers moeten altijd een veilige steun en houvast hebben, ook tijdens het met de hand dragen van lasten.

Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt, en de werkgever die de steiger gebruikt

Wie bouwt, wie gebruikt?

Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt, en de werkgever die de steiger gebruikt. In de meeste gevallen gaat het immers niet om dezelfde werkgever. De werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt, moet ook alle nuttige informatie verstrekken aan de werkgever die de steiger gebruikt. Een coördinatie tussen beide is volgens de wetgever ‘noodzakelijk’. Dat betekent dat de gebruiker in een lastenboek of in een ander gelijkwaardig document de activiteiten die hij wil uitvoeren precies dient te omschrijven. Op die manier kan de andere partij de juiste steiger ter beschikking stellen die aangepast is aan de geplande activiteiten.

Technische vereisten

Technische vereisten met betrekking tot de stabiliteit, toegankelijkheid en veiligheid van steigers:

• Ze worden zodanig opgebouwd dat geen enkel onderdeel, tijdens het gebruik van de steiger, ten opzichte van het geheel kan bewegen.
• Ze worden zodanig opgebouwd dat zij de lasten waaraan ze worden blootgesteld kunnen dragen en ze kunnen weerstaan aan de belasting die voortvloeit uit atmosferische omstandigheden, in het bijzonder de invloed van de wind.
• Ze moeten verankerd of bevestigd zijn aan een punt dat voldoende weerstand biedt of beschermd zijn tegen elk risico van wegglijden of omvallen.
• Het draagvlak moet voldoende stevig zijn om elke vervorming van de ondersteunende delen te voorkomen.
• Tussen de randen van de vloeren en het bouwwerk waartegen de steiger is geplaatst, mogen geen gevaarlijke openingen voorkomen.
• Tussen de verschillende vloeren van de steiger worden er veilige toegangswegen voorzien die in voldoende aantal aanwezig zijn.
• Tijdens de montage, demontage, ombouw en het gebruik van de steiger wordt er een aangepaste bescherming tegen het risico van vallen en tegen het risico van vallende voorwerpen aangebracht op elk niveau van de steiger.

De werkgever die de steiger gebruikt, moet er te allen tijde voor zorgen dat alles blijft beantwoorden aan bovenstaande vereisten en dat zijn werknemers geen toegang hebben tot de gedeelten van de steiger die niet gebruiksklaar zijn.

Over ladders

• De ‘enkele ladder’ wordt tegen een muur of gevel gezet in een hoek van +/- 75 graden. Deze ladders worden vooral gebruikt om op een hoger niveau te komen en zijn niet geschikt voor werkzaamheden die langer dan 1 uur duren.
• De ‘tweedelige opsteekladder’ bestaat uit twee ladderdelen en is te gebruiken als opsteek- of reformladder. Een opsteekladder betekent dat een deel van de ladder naar boven uitschuifbaar is. Handig als de ladder voor uiteenlopende klussen met verschillende hoogtes gebruikt wordt. De reformstand houdt in dat de ladder ook zonder ergens tegenaan te leunen gebruikt kan worden. De ladder kan dus op zichzelf staan.
• De ‘driedelige reformladder’ kunnen als zowel opsteekladder en reformladder worden gebruikt en hebben de mogelijkheid om in de reformstand nog iets verder uitgeschoven worden. Deze ladders zijn bij uitstek geschikt voor kortdurende werkzaamheden in het midden van een ruimte aangezien de ladder vrijstaand kan staan.
• Vouwladders zijn de ‘allrounders’ in het aanbod. Ze zijn robuust en bevatten aan de bovenzijde scharnieren, waardoor ze ook als reformladder gebruikt worden of uitgeklapt als enkele ladder. De sporten (treden) zijn aan beide kanten in hoogte verstelbaar zodat er ook op ongelijke hoogte kan gewerkt worden.
• Telescoopladders zijn per sport in hoogte verstelbaar. Ingeschoven zijn ze zeer compact, uitgeschoven bereiken ze een grote hoogte. Telescopische ladders zijn vaak lichtgewicht en makkelijk te vervoeren dankzij het compacte ingeschoven formaat.

Bij de enkele, tweedelige en driedelige ladders kan men kiezen tussen uitgebogen of recht. Bij een rechte ladder lopen de ‘bomen’ evenredig recht naar beneden, bij een uitgebogen ladder lopen de bomen breed uit. Een uitgebogen ladder heeft geen stabiliteitsbalk nodig en kan hierdoor makkelijker iets schever worden geplaatst, bij een rechte ladder met stabilisatiebalk is dit niet mogelijk.

Over steigers

• Een vouwsteiger is ideaal voor korte bouwwerkzaamheden. Dit type steiger kan snel en eenvoudig opgezet worden op locatie en vervolgens ook eenvoudig weer ingeklapt worden. Deze constructie is een stuk veiliger dan wanneer er gebruik wordt gemaakt van een ladder.
• Een rolsteiger kan gemakkelijk en snel worden verplaatsen dankzij de wielen die eronder zitten. Tijdens gebruik kun je de wielen op de rem zetten, zodat je op een stabiel platform te werk kunt gaan. Een rolsteiger is handig bij bijvoorbeeld schilderwerk, waarbij je de steiger regelmatig zal moeten verplaatsen.
• Een kamersteiger is extra smal en past daardoor eenvoudig door de opening van een deur. Door opbouwstukken te gebruiken kun je de kamersteiger verhogen tot zes meter. Ideaal voor klussen in kleine ruimtes of smalle steegjes.